In Nederland kennen we een gezegde over wegen die naar Rome leiden en dat dit er veel zijn. Onderweg in Cambodja hebben we de Cambodjaanse variant van dit spreekwoord leren kennen. Hoe hard je je best ook doet, om Phnom Penh kun je eenvoudigweg niet heen. Alle hoofdwegen beginnen in Phnom Penh, andere opties om van A naar B te komen zijn er nauwelijks. Hierdoor en doordat we de plaatsen in Cambodja niet in de meest logische volgorde bezoeken, heeft onze route op de kaart veel weg van een bord spaghetti, met Phnom Penh als epicentrum. Voor ons geldt zeker dat alle wegen naar Phnom Penh leiden.

Na vier weken Laos begroeten we het volgende land op ons pad: Cambodja. We komen dit land binnen in het noorden, volgen de Mekong zuidwaarts en stoppen in Kratie. Net als de meeste toeristen komen ook wij hier om de Irrawady dolfijnen te kunnen zien. Deze dolfijnen - met platte neus - leven in het zoete Mekong water en na jarenlange afname van hun aantallen, lijkt het nu beter te gaan met deze bedreigde dieren. We kunnen ze dan ook redelijk makkelijk spotten.

Vanuit Kratie reizen we - niet voor het laatst - naar de hoofdstad Phnom Penh. Daar aangekomen valt het ons op dat Phnom Penh een redelijk westerse stad is, met brede boulevards, de nodige grote bolides, redelijk wat kantoren en veel westerlingen. In Phnom Penh proberen we meer te weten te komen over de Rode Khmer en alle verschrikkingen onder hun bewind. Daarom gaan we naar het Tuol Sleng genocide museum, dat gevestigd is in een voormalige gevangenis (S-21) uit het Pol Pot regime. Oorspronkelijk was dit gebouw midden in de stad een school, die door de Rode Khmer als gevangenis gebruikt is en waar velen gemarteld zijn. In het museum zijn talloze foto's te zien - door de Rode Khmer zelf gemaakt - van de slachtoffers en van de martelingen. Naast deze gevangenis gaan we ook naar de Killing Fields van Choeung Ek. Naar deze plaats werden duizende gevangenen gebracht om op gruwelijke wijze vermoord te worden en in een massagraf te eindigen. Dankzij de uitstekende audiotour krijgen we beter begrip van de vreselijke tijd die mensen hier gehad hebben. Het bekijken van S-21 en de Killing Fields zijn twee heftige bezoekjes die heel veel indruk op ons maken. De derde dag in Phnom Penh doen we dan ook iets luchtigers: we bekijken de mooie gebouwen van het koninklijk paleis en de Silver Pagoda.

We laten Phnom Penh voorlopig achter ons en zetten koers naar het westen. Op de grens met Thailand verblijven we in Krong Koh Kong, waar we een dag met een bootje op pad gaan. Eerst varen we naar het eiland Koh Kong, waar we lekker op het witte strand kunnen relaxen, een beetje zwemmen in het warme water en van een heerlijke lunch genieten. Daarna bezoeken we de mangrovebossen op het vasteland en varen we terug naar de stad.

De volgende stop is Sihanoukville. In deze havenstad verblijven we alleen om snel verder te gaan naar het eiland Koh Rong (same, same but different). Dit eiland is erg mooi, met witte stranden en fantastisch helder water. Dit in tegenstelling tot de bungalow die we er geboekt hebben. We besluiten dan ook om niet zo lang te blijven als we hadden gepland, genieten van een middagje niets doen en gaan de volgende ochtend snel weer weg. Nou ja, snel. De boot doet over het stukje van 25 kilometer net geen 4 uur!

We blijven nog even aan de kust in Kampot. In Lonely Planet lezen we dat Bokor Hill Station een mooie plek is om vanuit hier te bezoeken. Dit voormalige Franse resort op een heuvel buiten Kampot is niet alleen een heerlijke plaats voor wat verkoeling, maar er hangt ook een mystieke sfeer, vooral als het nevelig is. Dit klinkt goed en we gaan dus een dagje naar Bokor. Helaas is er van alles wat in de Lonely Planet staat weinig over. Het complete nationale park is opgekocht door een rijke Cambodjaan en verandert de komende jaren in een mega resort. We vinden er geen mystieke sfeer (en door alle families die hier vanwege het Khmer New Year zijn, ook geen rust), maar we vinden het toch bijzonder om te zien hoe men in Cambodja omgaat met dit soort projecten en vooral dat het allemaal zomaar kan. Aan het einde van de dag vinden we toch wat rust tijdens een boottocht over de rivier bij Kampot.

Na een tijdje aan de kust is het tijd om maar weer eens richting Phnom Penh te reizen. Op weg naar Kampong Cham kunnen we niet om de hoofdstad heen, maar we kunnen gelukkig wel een aansluitende bus vinden die ons verder brengt. In een klein dorpje vlakbij Kampong Cham leven we twee dagen met een Cambodjaanse familie. Samen met de moeder (Kheang) van het gezin en de kids wandelen we de eerste dag door het dorpje en de velden daaromheen. Onderweg spreken we met veel lokale bewoners over hun leven. Erg interessant om meer over hun werk en leven te leren. Andersom vragen ze ons ook hoe het leven in Nederland is en zijn ze soms stomverbaasd over hoe wij in het westen dingen aanpakken (bijvoorbeeld het kweken van groenten in kassen). 's Avonds komt de moeder van Kheang. Zij heeft - net als haar dochter - het Pol Pot regime overleefd en we mogen haar alles vragen wat we daarover willen weten. Ondanks dat we dat (uit beleefdheid) soms lastig vinden, vragen we veel en krijgen we een beetje een beeld van hoe de mensen zich toen gevoeld moeten hebben. De volgende dag stappen we op de fiets om tussen de velden en door de dorpjes in de omgeving te rijden. Ook nu spreken we met veel mensen over vanalles en nog wat (van huwelijk tot politiek). Aan het einde van de middag spreken we nog met een docent over onderwijs in Cambodja. Tussen alle gesprekken, wandel- en fietstochten door genieten we van de rust en het heerlijke eten dat Kheang kookt. Als we terugkijken op de homestay is dit zeker één van de mooiere ervaringen van onze reis tot nu toe. Vooral de gesprekken over hoe Cambodja echt in elkaar steekt zijn erg waardevol.

Na de homestay reizen we weer - dit keer niet eens via Phnom Penh -naar het westen. De bestemming is Battambang, een stad waar een gemoedelijke sfeer hangt en nog veel straten met huizen uit de koloniale tijd te zien zijn. We gaan hier naar de grootste toeristenattractie van de regio: de bamboetrein. Op een oud stukje spoor rijden treintjes gemaakt van bamboe. Vroeger werden deze treintjes gebruikt voor goederenvervoer, nu worden voornamelijk toeristen vervoerd. De mooiste situatie ontstaat wanneer twee treinen elkaar tegenkomen op het stukje enkelspoor. De trein met de minste passagiers wordt dan in no time uitelkaar en van de rails gehaald om de andere trein te laten passeren. Daarna wordt de trein weer in elkaar gezet en kun je weer verder. Erg grappig!

Vanuit Battambang voert een kort busritje ons naar Siem Reap. Bij deze stad ligt de nationale trots van Cambodja: Angkor Wat. 's Ochtends om 5.00 uur staat een tuktuk te wachten om ons een dag rond te rijden langs de tempels. Net als grote groepen andere toeristen begint ons tempelavontuur met zonsopkomst bij Angkor Wat. Het moet gezegd, de zon op zien komen boven deze tempel is erg mooi! Daarna dwalen we een paar uur door deze enorme tempel voor we met de tuktuk naar Bayon rijden, de volgende tempel op onze tour. In deze tempel wordt je continu aangestaard door enorme gezichten die hier in grote getalen aangebracht zijn. Na nog een paar uur wandelen is het tijd voor lunch en de laatste tempel van de dag: Ta Prohm, beter bekend als de Tomb Raider tempel. In deze door boomwortels overwoekerde tempel zijn opnames gemaakt voor de film Tomb Raider. Na een dagje tussen de tempels slenteren zijn we blij dat we even kunnen relaxen voordat we de kleurrijke zonsondergang gaan bekijken op een heuvel ten zuiden van Siem Reap.

Morgen hopen we tijdens een kookcursus voldoende kennis op te doen van de Cambodjaanse keuken om thuis indruk te kunnen maken met een echte Khmer curry. Overmorgen reizen we - uiteraard via Phnom Penh - verder naar Vietnam, waar we aan de ontdekkingstocht in weer een nieuw land beginnen! Voordat we naar land nummer 14 gaan, natuurlijk nog wat wetenswaardigheden over (onze reis in) Cambodja.

• Vrouwen in Cambodja kleden zich graag in pyjamapakjes. Niet alleen 's ochtends vroeg, maar de hele dag door zie je de dames in deze outfits rondlopen. We hebben het even nagevraagd en het blijkt dat ze het principe pyjama niet kennen. Ze vinden het vooral comfortabel zitten.
• De tuktuk's hier zijn de mooiste die we tot nu toe zijn tegengekomen. Het zijn kleine koetsjes die voortgetrokken worden door motortjes. Dat kinderen langs de weg naar je zwaaien en 'hello' roepen draagt nog eens extra bij aan het 'gouden koets gevoel'.
• Een maximum aantal passagiers bij minibusjes kent men niet. De minibusjes worden volgepropt tot er geen ruimte meer over is, dan gaan de achterklep open, worden planken uitgeschoven waarop de bagage en een aantal passagiers naar buiten steken. Dit alles hangt heel stevig met touwtjes aan elkaar.
• Cambodja staat dankzij de enorm vriendelijke bevolking bij ons in het rijtje favoriete landen tot nu toe.
• De officiële munteenheid in Cambodja is de riel. Men betaalt hier echter met Amerikaanse dollars, maar omdat er geen dollarmunten in omloop zijn, wordt de riel als een soort kleingeld gebruikt. Als je 1,50 moet betalen, geef je 1 dollar en 2.000 riel.
• Net als in andere Aziatische landen is karaoke populair in Cambodja. In de bus wordt geen film uitgezonden, maar draait met non-stop karaokeclips. Aangezien de muziek niet onze favoriet is, hebben we onze mp3-spelers maar weer uit het stof gehaald.